کد مطلب:38787 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:12

گنجینه پرسمان » اهل بيت

الف) امي بودن پيامبراكرمدر قرآن به چه معنايي است؟ ب) به چه دليلي پيامبر گراميبعد از بعثت سواد داشتهاند؟ ج) اگر ثابت شود كه پيامبر اكرمسواد داشتهاند، اين مطلب با قضيهاي كه در صلح حديبيه نقل ميكنند كه پيامبر به حضرت عليفرمود: محل بسم الله... را به من نشان بده تا آن را با انگشت پاك كنم! چگونه تطبيق ميكند؟!

الف) امي بودن پيامبر عزيز و گراميبه معناي درس ناخوانده و ناآشنا به خط و نوشته ميباشد; زيرا كلمه امّي منسوب به اُم و به معناي مادر است. امّي يعني كسي كه به حالت مادرزادي از لحاظ اطلاع بر خطوط و نوشتهها و معلومات بشري باقي مانده است; و يا گفته شود كه كلمه امي منسوب به امت است، يعني كسي كه به عادت اكثريت مردم است، زيرا اكثريت توده مردم در آن زمان خط و نوشتن نميدانستند.(ر.ك: مفردات الفاظ قرآن، راغب اصفهاني;، ص 19، دارالكتب العربي / مجموعه آثار(پيامبر امي)، شهيد مرتضي مطهري;، ج 3، ص 229، انتشارات صدرا، قم.)

ب) پيامبر گراميپس از بعثت قدرت بر خواندن و نوشتن داشته و اگر آن حضرت ميخواست و اراده ميكرد ميتوانست بخواند و بنويسد; ولي به خاطر دفع اتهام مشركان و كافران مبني بر اين كه ميگفتند قرآن نوشته و ساخته و پرداخته پيامبراكرماست; خط ننوشتند، چون با شروع وحي تمام حجابها از برابر ديدگان آن حضرت كنار رفت و بر خواندن و نوشتن تمام حروف و نقوش قدرت پيدا كرد; ولي دليل و روايت معتبري كه ثابت كند پيامبراكرمخطي نوشته باشند در دست نيست; تنها از برخي روايات ميتوان استفاده كرد كه آن حضرتدر دوران رسالت ميخواندند; ولي هرگز خطي ننوشتند; خداوند متعال نيز در ابتداي نزول آيات نخستين به آن حضرت دستور ميفرمايد: اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَق;(علق،1) بخوان به نام پروردگارت كه ]جهان را[ آفريد.

حضرت امام صادقميفرمايد: پيامبر گرامينوشتهها را ميخواند; ولي نمينوشت.(علل الشرايع، شيخ صدوق;، ج 1، ص 126، باب 105، حديث 6و7، انتشارات مكتبةالداوري، قم.)

ج) در ماجراي صلح حديبيه كه حضرت علينقش كاتب پيمان پيامبراكرمرا با طرف مقابلش بر عهده داشت، آن حضرت به امام عليفرمود: ...بنويس اين قراردادي است كه ميان محمد رسولالله و قريش منعقد ميگردد، نماينده قريش اعتراض كرد و گفت ما تو را رسول الله نميدانيم... اسم خود و اسم پدرت را بنويس،... سپس پيامبر گراميبه حضرت عليفرمان داد كه بنويس: اين پيماني است كه ميان محمد بن عبدالله و مردم قريش منعقد ميشود. ... حضرت علياز اين كه با دست خود آن كلمه مبارك را محو كند معذرت خواست، در اين جا نقلها مختلف است كه آيا حضرت عليدست پيامبر را روي نوشته و كلمه رسول الله گذاشت و پيامبر با انگشت آن را پاك كرد؟ يا خود پيامبر آن كلمه را پاك نمود؟ در روايات شيعه آمده كه پس از امتناع حضرت علياز اين كه به دست خود اين كلمه مبارك را محو كند، پيامبر گراميخود آن كلمه را محو كرد و سپس حضرت عليـ به جاي آن محمد بن عبدالله9 ـ نوشت.

گرچه نقل غير معتبر، ـ يعني پيامبر از حضرت عليـ براي پاك كردن كلمه مبارك كمك خواسته باشد ـ قابل تصور باشد، پاسخ اين است كه پيامبراكرمـ در عين حال كه قدرت و توانايي خواندن و نوشتن را داشت; ولي نميخواست كه از اين استعداد و قدرت، كمك و بهره ببرد; زيرا باعث سوءاستفاده مشركان و كافران و دشمنان قرآن قرار ميگرفت و اتهام بشري بودن قرآن و اين كه قرآن از طرف خود پيامبر و نوشته او است، قوت ميگرفت.

بنابراين، با اين كه آن حضرت ميتوانست بخواند و بنويسيد; ولي اين كار را نكرد و گرنه آن حضرت اگر ميخواست بر هر علم و هنري آگاه ميشد.(ر.ك: پيامبر امي، همان، ص 218ـ221 / در مكتب وحي، آيةالله جعفر سبحاني، ص 139، انتشارات سروش / تارخي قرآن، محمدباقر حجتي، ص 187ـ200، دفتر نشر فرهنگ اسلامي.)